Najbardziej znane zaburzenia, takie jak bulimia czy anoreksja oraz mniej powszechnie rozpoznawalne – zespół napadowego objadania się czy jedzenie wybiórcze, niestety nie mijają same, jak nam się wydaje. Jak więc rozpoznać przyczyny najważniejszych dysfunkcji prawidłowego odżywiania? Jak wesprzeć osobę w takim stanie? Postawmy także przed sobą kwestię nierzadkiego powiązania depresji i zaburzeń odżywiania nastolatka.
Zaburzenia odżywiania u nastolatków – główne przyczyny i objawy
Na zaburzenia odżywiania u nastolatków wpływ może mieć wiele różnorakich czynników. Wśród nich poczesne i niechlubne miejsce ma dość często opresyjny wpływ społeczeństwa. Zauważmy, iż nierzadko zarówno rówieśnicy, jak i bliscy młodego człowieka mogą doprowadzić do tego, iż będzie on powoli osuwał się w nieprzyjemne sidła takich stanów chorobowych jak bulimia, ortoreksja czy anoreksja.
Bardzo silnym czynnikiem sprawczym są też trendy, mody i style życia kreowane sztucznie przez podmioty komercyjne (związane ze sferą beauty, produkcją żywności czy odzieży). Są one kolportowane i podtrzymywane świadomie przez influencerów, a nieświadomie przez naszych nastolatków, którzy na samym dole owego łańcucha marketingu i sprzedaży powielają pewne zachowania, uważając je za normę, np. obsesyjne odchudzanie się.
Wśród elementów mogących doprowadzić do zaburzeń, są także czynniki indywidualne, takie jak nieprawidłowy rozwój emocjonalny lub zakłócenia w optymalnym funkcjonowaniu ośrodka głodu. Także problemy w rozpoznaniu tożsamości u młodego człowieka lub znacznie zaniżone poczucie własnej wartości, zaburzenia osobowości kładą podwaliny pod zaburzenia odżywiania u nastolatków.
Bardzo często pierwszych objawów wystąpienia zaburzenia odżywiania u nastolatków i naszych dzieci nie sposób dostrzec, nie będąc fachowym terapeutą. Z czasem dopiero wiele oznak może się uzewnętrznić w sposób wyraźny. Wśród najczęściej spotykanych może być jadłowstręt (rzecz jasna przy anoreksji) i lęk przed otyłością lub wręcz odwrotnie – kompulsywne objadanie się. Nastolatki, które mają obsesję na punkcie jedzenia, potrafią odmawiać posiłku w obecności osób bliskich, jednocześnie bardzo dużo czasu poświęcając przygotowaniu pożywienia i dużo o nim dyskutować (tu, osoby chore na bulimię), w sposób nacechowany emocjonalnie.
Typowym objawem jest też fatalna jakość snu, połączona nierzadko z kolejnym zaburzeniem odżywiania, czyli jedzeniem nocnym lub podjadaniem co kilka godzin. To, co powinno zwrócić naszą uwagę, to niechęć do wyjść rodzinnych połączonych, np. ze wspólną kolacją „na mieście” lub też permanentne odmowy wobec podobnych pomysłów na spędzenie czasu z rówieśnikami.
Przypomnijmy jeszcze, iż anoreksja u dziewczynek objawiać się też może zakłóceniami prawidłowego cyklu miesiączkowania, a u obu płci -zmianą fizjonomii, wywołaną zanikaniem masy mięśniowej.
Naszą uwagę powinno też (przy bulimii) zawrócić uwagę znikanie dużych ilości jedzenia z miejsc jego zgromadzenia, a także chęć szybkiego odizolowania się nastolatka tuż po posiłku (w celu wywołania wymiotów).
Wsparcie dla osób z zaburzeniami odżywiania i depresją
Gdy zdiagnozowana zostanie już bulimia lub anoreksja, fundamentalną sprawą będą rozmowy z nastolatkiem (najlepiej przy wsparciu doświadczonego terapeuty). Szybkość naszych reakcji (oczywiście bez wywoływania burzy emocji) także jest niezmiernie ważna, zwłaszcza jeśli dostrzeżemy pewne niepokojące symptomy. W tym okresie nie powinniśmy czekać aż „to samo przejdzie wraz z wiekiem”, lecz szybko zwrócić się z prośbą o konsultacje psychologiczne lub terapeutyczne.
Gdy nasze dziecko dotyka depresja, bardzo często traumę związaną z tą chorobą próbuje ono zminimalizować za pomocą jedzenia, odwrócić w ten sposób uwagę od negatywnych emocji. Stąd nierzadko depresji towarzyszy bulimia lub anoreksja. Stany lękowe lub depresja mogą być odreagowywane nie tylko sięganiem po używki lub substancje psychoaktywne, lecz także przez okresy nadmiernego objadania się lub niechęć do jedzenia jako takiego.